Głos w dyskusji przed XII Krajowym Zjazdem Adwokatury.
14 listopada 2016 r. Trybunał Konstytucyjny uznał, że ochrona tajemnicy adwokackiej nie należy do zakresu działania Naczelnej Rady Adwokackiej. NRA złożyła zażalenie. To nie pierwszy przypadek takiego potraktowania Adwokatury Polskiej przez Trybunał. Niemniej Adwokatura powinna nadal bronić Trybunału Konstytucyjnego przed politycznym zamachem na jego pozycję ustrojową.
Jednym z podstawowych postulatów do Krajowego Zjazdu Adwokatury powinno być postulowanie pomieszczenia w uchwale programowej Zjazdu zobowiązania NRA do podjęcia działań (wszelakich: medialnych, edukacyjnych, społecznych, lobbingowych, legislacyjnych, (poprzez tworzenie i upublicznienie odpowiednich projektów), zmierzających do takiej zmiany Konstytucji RP, która da Adwokaturze Polskiej (i działającej w jej imieniu NRA) niewzruszalny tytuł do legitymacji w sprawie zaskarżania do TK wszystkich ustaw, które w jakikolwiek sposób naruszają bądź choćby godzą w prawa obywatelskie.
Orzeczenie TK stwierdzające, że Naczelna Rada Adwokacka nie ma legitymacji do ochrony tajemnicy adwokackiej nie jest jakąś szczególną dyskryminacją Adwokatury i wpisuje się konsekwentnie w linię orzecznictwa TK pozbawiającą nie tylko Adwokaturę ale wszystkie organizacje zawodowe, legitymacji do zaskarżania ustaw poprzez wąską interpretację konstytucyjnego zapisu art. 191 ust. 2 “w zakresie działania”. Powinniśmy walczyć z tą linią orzeczniczą TK a nie narzekać, że Adwokatura jest dyskryminowana przez TK.
Skoro taka jest linia orzecznicza TK w świetle obecnego tekstu Konstytucji, to właściwą reakcją powinna być krytyka tej linii a jednocześnie postulat zmiany Konstytucji w tym zakresie poprzez rozszerzenie uprawnień organizacji zawodowych (zwłaszcza zawodów zaufania publicznego). Co do uprawnień do złożenia wniosku o zbadanie zgodności ustawy z Konstytucją Adwokatura Polska powinna dążyć do zmiany art. 192 Konstytucji RP, poprzez dopisanie do katalogu podmiotów uprawnionych do złożenia wniosku Naczelnej Rady Adwokackiej bądź jej Prezesa.
Aktualnie art. 192 Konstytucji RP brzmi: Z wnioskiem w sprawach, o których mowa w art. 189, do Trybunału Konstytucyjnego wystąpić mogą: Prezydent Rzeczypospolitej, Marszałek Sejmu, Marszałek Senatu, Prezes Rady Ministrów, Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego, Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego i Prezes Najwyższej Izby Kontroli.
Skoro art. 1 Prawa o adwokaturze brzmi: Adwokatura powołana jest do udzielania pomocy prawnej, współdziałania w ochronie praw i wolności obywatelskich oraz w kształtowaniu i stosowaniu prawa, to zmiana treści art. 192 Konstytucji poprzez dopisanie do katalogu podmiotów uprawnionych Prezesa Naczelnej Rady Adwokackiej (i dla równowagi Prokuratora Generalnego), byłoby li tylko przeniesieniem do rangi zasady konstytucyjnej, ustrojowej roli Adwokatury Polskiej wynikającej z art. 1 Prawa o adwokaturze, upoważniającej i nakładającej na Adwokaturę obowiązek współdziałania w ochronie praw i wolności obywatelskich.
Nie zgadzając się z niektórymi orzeczeniami Trybunału Konstytucyjnego (a było takich wiele), nie wolno jest adwokatom i Adwokaturze Polskiej kontestować ustrojowej pozycji Trybunału Konstytucyjnego i akceptować politycznych zakusów na jego niezależność.
Jerzy Marcin Majewski
adwokat