4 lipca 2019 r. Sejm przyjął poprawki Senatu.
W procesie legislacyjnym ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego i niektórych innych ustaw, ani w Ministerstwie Sprawiedliwości ani w Sejmie nie uwzględniono opinii środowiska adwokackiego i radcowskiego. Nie uwzględniono ani jednej zgłaszanej przez te środowiska poprawki do projektu ustawy. Nie wzięto pod uwagę głosu tych, do których kierowane są przepisy procedury i którzy te przepisy stosują w wykonywaniu swojej pracy zawodowej. Co więcej, szermując argumentem rzekomej walki z “obstrukcją procesową” Minister Sprawiedliwości w zasadzie nie ukrywał, że niektóre z przepisów są “antyadwokackie”. W istocie, nowelizacja stwarza wiele pułapek procesowych, które być może poprawią statystyki sądowe (wszak wiele spraw na różnych etapach postępowania będzie mogło być odrzucanych z przyczyn formalnych i tym samym “zakreślanych” w repertorium jako sprawy zakończone) ale nie przyspieszą one postępowania sądowego i oczekiwania przez strony procesu sądowego na prawomocny i sprawiedliwy wyrok.
Do uchwalonego zgodnie z projektem Ministerstwa Sprawiedliwości projektu ustawy, Senat wniósł 16 poprawek. 15 z nich nie wzbudza żadnych emocji i nie wzbudzi w Sejmie kontrowersji. Są to bowiem poprawki głównie redakcyjne, zgłoszone przez Biuro Legislacyjne Senatu i przyjęte przez Senat przy aprobacie Ministerstwa Sprawiedliwości.
W toku prac legislacyjnych w Senacie, Senator Zbigniew Cichoń (PiS), wniósł 6 poprawek zgodnych z postulatami środowisk prawniczych i zgłoszonych w istocie w interesie stron procesu cywilnego. Ani jedna z nich nie uzyskała zgody Ministra Sprawiedliwości i w konsekwencji rekomendacji Komisji Ustawodawczej Senatu. Tylko jedna z poprawek zgłoszonych przez Senatora Zbigniewa Cichonia została uwzględniona podczas plenarnego posiedzenia Senatu (mimo braku poparcia w Komisji Ustawodawczej). W druku sejmowym Nr 3554 jest ona oznaczona jako poprawka Nr (3) i brzmi nader skromnie: “(3) w art. 1 skreśla się pkt 38″.
Oznacza to, że Senat z uchwalonego przez Sejm tekstu ustawy postanowił skreślić wprowadzenie do Kodeksu postępowania cywilnego absolutnie kuriozalnego przepisu (nowego art. 130 2a), w brzmieniu:
Art. 130(2a).
§ 1. Wniesiony przez adwokata, radcę prawnego, rzecznika patentowego lub Prokuratorię Generalną Rzeczypospolitej Polskiej środek zaskarżenia, który nie został należycie opłacony, sąd odrzuca bez wezwania do uiszczenia opłaty, jeżeli środek ten podlega opłacie w wysokości stałej lub stosunkowej obliczonej od wskazanej przez stronę wartości przedmiotu zaskarżenia.W postanowieniu o odrzuceniu wskazuje się wysokość należnej opłaty.
§ 2. Przepisu § 1 nie stosuje się, gdy środek zaskarżenia jest zawarty w pierwszym piśmie strony w sprawie lub gdy wysokość opłaty uległa zmianie na skutek sprawdzenia podanej przez stronę wartości przedmiotu sporu lub zaskarżenia.
§ 3. W terminie tygodnia od dnia doręczenia postanowienia o odrzuceniu środka zaskarżenia z przyczyny określonej w § 1 strona może uiścić brakującą opłatę albo brakującą część opłaty, uiszczając jednocześnie opłatę dodatkową równą opłacie należnej od odrzuconego środka zaskarżenia. W takim przypadku środek zaskarżenia wywołuje skutek od daty pierwotnego wniesienia. Koszt uiszczonej opłaty dodatkowej obciąża stronę niezależnie od wyniku procesu.
§ 4. Przepisy § 1 i 3 stosuje się odpowiednio do wniosku strony o doręczenie orzeczenia z uzasadnieniem zgłoszonego w terminie tygodnia od dnia ogłoszenia lub doręczenia orzeczenia. Wniosek złożony ustnie podlega odrzuceniu, jeżeli opłaty nie uiszczono najpóźniej w kolejnym dniu roboczym.”
Swoją poprawkę, czyli wykreślenie z uchwalonej ustawy – a co za tym idzie nowego tekstu KPC – wyżej cytowanego przepisu, Senat uzasadnił następująco:
“Przyjmując poprawkę nr 3, Senat uwzględnił nie tylko opinie środowisk zrzeszających osoby, które występują w roli profesjonalnych pełnomocników, ale nade wszystko fakt, że art. 1302a dodawany mocą art. 1 pkt 38 ustawy w znacznej mierze odzwierciedla unormowanie, które z dniem 1 lipca 2009 r. zostało wyeliminowane z porządku prawnego, w następstwie zgłoszenia przez Izbę poprawki do jednej z wcześniejszych nowelizacji procedury cywilnej(druk sejmowy nr 1383, VI kadencja Sejmu). W ocenie Senatu, argumentacja przedstawiona tytułem uzasadnienia tamtej poprawki, odwołująca się w szczególności do orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego wydanego w sprawie o sygn. akt P 18/07, nie straciła swej aktualności. Senat nie podzielił przy tym poglądu, że według nowej regulacji błąd pełnomocnika może zostać naprawiony stosownie do art. 1302a § 3, tj. przepisu wprowadzającego instytucję opłaty dodatkowej, której uiszczenie powoduje nadanie biegu uprzednio odrzuconemu środkowi zaskarżenia (lub wnioskowi o doręczenie orzeczenia z uzasadnieniem – por. art. 1302a § 4).Taka – w istocie rzeczy „karna” opłata, równa opłacie należnej – ostatecznie i tak obciąży stronę reprezentowaną przez pełnomocnika, a to w wielu przypadkach może być wysoce nieproporcjonalną sankcją za niewielką omyłkę przy wnoszeniu opłaty od środka zaskarżenia.”.
To przyzwoite uzasadnienie. Szkoda, że zabrakło w nim jednoznacznej opinii, że przepisy procedury nie są tworzone dla wygody sędziów i poprawienia sądowych statystyk lecz w celu usprawnienia postępowania i sprawiedliwego rozstrzygania spraw.
Ustawa o zmianie ustawy Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw, wraz z senackimi poprawkami trafi pod obrany sejmowej Komisji d/s Zmian w Kodyfikacjach, która będzie obradowała 3 lipca 2019 r. o godz. 12:00. W składzie Komisji jest 8 adwokatów bądź radców oraz kilkoro prawników, w tym dwóch wykładowców akademickich.
Od nich będzie zależała rekomendacja dla plenarnego posiedzenia Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej co do przyjęcia bądź odrzucenia senackiej poprawki Nr 3.:
Mimo, że w Senacie poprawka przeszła przy braku pozytywnej opinii Komisji Ustawodawczej, w Sejmie opinia Komisji d/s Zmian w Kodyfikacjach będzie miała większe znaczenie; i podczas plenarnego posiedzenia Sejmu, Posłowie większości parlamentarnej zagłosują zapewne zgodnie z rekomendacją Komisji.
Można się spodziewać, że Posłowie PO Członkowie Komisji opowiedzą się za rekomendowaniem Sejmowi przyjęcia poprawki Nr 3 Senatu. Nie można wykluczyć, że będący posłami PiS adwokaci i radcowie także zagłosują za przyjęciem poprawki (wszak w Senacie poprawkę zgłosił Senator PiS adwokat Zbigniew Cichoń); gdyby tak się stało, pewnie i pozostali Członkowie Komisji z PiS poparliby poprawkę.
Należy mieć nadzieję, że Poseł Jacek Wilk (adwokat), będzie pamiętał, że adwokatem się jest a posłem się bywa a Poseł Jerzy Jachnik K’15 (tak często krytykujący polski wymiar sprawiedliwości z pozycji osoby wyraźnie orzeczeniami sądowymi pokrzywdzonej) zauważy, że proponowany przez Ministra Sprawiedliwości tekst przepisu uderza w istocie w strony postępowania a nie w pełnomocników.
Naczelna Rada Adwokacka, która – zwłaszcza na etapie rządowego procesu legislacyjnego – przedłożyła dwie bardzo rzetelne opinie krytykujące projekt nowelizacji, nie wykorzystała dostępnych technik lobbingowych. Przedkładając drugą opinię Ministrowi Sprawiedliwości, Przewodniczący Komisji Legislacyjnej NRA wnosił o zorganizowanie przez resort konferencji uzgodnieniowej. Oczywiście resort na tę propozycje nawet nie odpowiedział. Milczenie resortu było argumentem do zażądania w Sejmie przeprowadzenia wysłuchania publicznego i nagłośnienia sprawy (wszak poza czysto proceduralnymi przepisami znacząco podniesiono opłaty sądowe); nie uczyniono tego a późniejsza uchwała w tym przedmiocie na etapie prac senackich była już spóźniona.
Opinii adwokackich nie przesłano na ręce Przewodniczącego Komisji Ustawodawczej Senatu (która już w toku prac nad ustawą opublikowała nawet zgłoszenie obywatelskie), co pewnie nie przyniosłoby znaczącego efektu ale przynajmniej pozostawiłoby ślad na stronach internetowych Senatu; a wiadomo: verba volant….
Dostrzegając jednak głos środowiska i wagę problemu, Naczelna Rada Adwokacka zainicjowała zbieranie podpisów pod petycją skierowaną do Przewodniczącego Komisji d/s Zmian w Kodyfikacjach; (w chwili pisania tego tekstu, w ciągu zaledwie dwóch dni, tę petycję podpisało 1 457 osób – i można domniemywać, że nie tylko adwokatów).
Przewodniczącym sejmowej Komisji d/s Zmian w Kodyfikacjach jest Poseł Arkadiusz Mularczyk, n.b. adwokat (sic!); ciekawe czy poprze senacką poprawkę zgłoszoną przez Senatora Członka PiS, czy będzie głosował zgodnie z interesem stron postępowania cywilnego i pełnomocników (?), czy też jako Członek Partii “Solidarna Polska” zagłosuje lojalnie zgodnie ze stanowiskiem Ministra Sprawiedliwości, który tej partii jest szefem. A może dojdzie do rozbieżności między PiSem a Solidarną Polską ?
Osobiście uważam, że kierowanie petycji do adwokata przez naczelny organ adwokatury, to lekkie pomylenie pojęć; posła-adwokata należałoby wezwać do NRA i zakomunikować czego Adwokatura Polska oczekuje. Skoro jednak zainicjowano zbieranie podpisów pod petycją – to mimo, że jest to dalece spóźniona inicjatywa NRA – sądzę, że należy ją poprzeć i podpisać petycję dla pokazania powszechności adwokackiego protestu.
Można być pewnym, że Minister Łukasz Piebiak, podczas posiedzenia Komisji, rekomendowaniu Sejmowi przyjęcia senackiej poprawki Nr 3 będzie przeciwny “argumentując” że § 3 spornego przepisu (czyli “karna” podwójna opłata od wniesionego środka zaskarżenia), czyni orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego wydane w sprawie o sygn. akt P 18/07 nieaktualnym. Jednak niekonstytucyjność proponowanego nowgo przepisu KPC – art. 130 (2a) – wynika już z jego konstrukcji, polegającej na tym, że za błąd pełnomocnika obciążana finansowo jest strona postępowania oraz z naruszenia zasady równości stron procesowych, bowiem przyjęcie tego przepisu powodowałoby, że strona występująca przed sądem bez pełnomocnika jest uprzywilejowana w relacji o osoby korzystającej z profesjonalnej pomocy prawnej.
Ba !… można się nawet spodziewać, że Minister Łukasz Piebiak, tak jak to mówił w Senacie, stwierdzi, że tę “karną” opłatę powinni uiszczać pełnomocnicy z własnej kieszeni (szkoda, że przy takiej “argumentacji” nie zaproponuje symetrycznie aby koszty uchylonych wyroków ponosili sędziowie, którzy je wydali).
Z wypowiedzi Ministra Piebiaka płynie wniosek ogólny: dopóki projekty ustaw tyczące wymiaru sprawiedliwości opracowywali będą sędziowie delegowani do ministerstwa sprawiedliwości – nie ma mowy o zreformowaniu polskiego sądownictwa, bo przepisy ustrojowe i proceduralne będą tworzone w interesie sędziów a nie obywateli.
Po decyzji Komisji, ustawa będzie dalej procedowana najprawdopodobniej na posiedzeniu plenarnym Sejmu w dniu 4 lipca 2019 r. – plan posiedzenia przewiduje bowiem możliwość uzupełnienia porządku obrad o to głosowanie.
Jeżeli głosowanie na posiedzeniu plenarnym poprzedzone będzie rekomendacją Komisji d/s Zmian w Kodyfikacjach aby przyjąć wszystkie poprawki Senatu (w tym poprawkę Nr 3), Sejm pewnie przyjmie wszystkie poprawki bez większych dyskusji. Jeśli jednak rekomendacja Komisji zaleci odrzucenie poprawki Nr 3, głsowanie będzie niezwykle ciekawe; zważyć bowiem trzeba, że sam przepis art. 130 (2a) jest politycznie neutralny. Tak więc głosowanie stanie się z jednej strony testem pozycji Zbigniewa Ziobry w PiSie, z drugiej zaś może być wynikiem swoistego biurokratycznego bezwładu parlamentarnej maszyny do głosowania oraz słabej pozycji Adwokatury Polskiej w życiu publicznym, co będzie musiało skutkować przemyśleniem przez samorząd efektywności metod działania w procesie legislacyjnym.
Jerzy Marcin Majewski
adwokat
Poznań, 2 lipca 2019 r.
Podczas posiedzenia sejmowej Komisji d/s Zmian w Kodyfikacjach 3 lipca 2019 r. Komisja zarekomendowała posiedzeniu planarnemu Sejmu przyjęcie poprawki Senatora Zbigniewa Cichonia.
Po referacie Senatora Zbigniewa Cichonia, w dyskkusji wystąpili przedstawiciele Naczelnej Rady Adwokackiej, adwokaci: Rafał Dębowski, Anisa Gnacikowska, Dariusz Goliński. Za rekomendację przyjęcia senackiej poprawki wystąpił poseł adwokat Jacek Wilk. Poseł Borys Budka skrytykował wystąpienie Ministra Łukasza Piebiaka (i słusznie bo było skandaleczne) ale w formie niepotrzebnie kierującej dyskusję w stronę wielkiej polityki. To wystąpienie złagodził głos nie będącego członkiem komisji posła adwokata Grzegorza Długiego. Przewodniczący Komisji poseł adwokat Arkadiusz Mularczyk głosował za rekomendowaniem przyjęcia poprawki Senatu. Za rekomendacją opowiedziało się 10 Członków Komisji. Wobec takiej rekomendacji należy się spodziewać, że Sejm poprawki Senatu przyjmie.
Retramsmisja posiedzenia Komisji
4 lipca 2019 r. na posiedzeniu plenarnym Sejm przyjął “poprawkę Cichonia”. Art. 130 (2a) o podwójnej ‘karnej’ opłacie od nieopłacenia bądź niewłaściwego opłacenia środka zaskarżenia nie wszedł do Kodeksu postępowania cywilnego. Przed głosowaniem PiS wprowadził dyscyplinę partyjną. Mimo to PiS Borys Budka się nie powstrzymał i zadał nieodpowiedzialne pytanie ministrowi Zbigniewowi Ziobro: “czy prawdą jest, że przed chwilą rozmawiał Pan z Prezesem Kaczyńskim aby Posłowie PiS głosowali za odrzuceniem poprawki ?” Parlamentarzysta z Bożej Łaski. Odpowiedział Minister Piebiak i powiało grozą.
No ale jest Ok. Zbigniew Cichoń Dziękujemy !
Nieodpowiedzialne wystąpienie Posłą Borysa Budki (zwłaszcza, że wszystkim było wiadomym, że PiS wprowadził dyscyplinę w głsowaniu za przyjęciem “poprawki Cihonia”). I odpowiedź ministra Łukasza Piebiaka, wyrażająca stosunek “ziobrystów” do adwokatury.